#HOCHaktuell:
"Nus duvrain scolastas e scolasts motivads ed entusiasmads ch’intermedieschan che l'informatica signifitgescha lavur creativa"

Prof. Dr. Dennis Komm è dapi l'onn 2022 professer extraordinari a la SPF da Turitg per algoritmus e didactica sco era manader da la scolaziun CAS Informatica e didactica d'informatica che vegn purschida cuminaivlamain da la SAP dal Grischun e da la SPF da Turitg. Ses interess da la perscrutaziun includan la projectaziun e l'analisa d'algoritmus sco era la scolaziun d'informatica. En l'intervista gughegia el da dar in sguard sin la scola da l'avegnir ed explitgescha strategias d'agir pussaivlas, co che scolas e persunas d'instrucziun pon sa preparar proactivamain per il mund da damaun.

Tge è in algoritmus?
In algoritmus è in entruidament, cun il qual ins po schliar in problem concret. Sco "problem" chapin nus ina rimnada d'instanzas dal problem che descrivan puspè cas concrets dal problem. In problem è per exempel da calcular la via la pli sperta dad A a B en ina rait da traffic dada ed ina instanza da quest problem è da chattar la via la pli sperta da Turitg a Cuira cun il traffic public.

Central è ch’ils algoritmus ston esser formulads uschia ch'els pon vegnir exequids senza intellect ed abilitads d'improvisaziun – pia senza "pensar sez" – per exempel d’in computer. La projectaziun d'algoritmus dovra percunter per regla creativitad e capacitads da schliar problems, sco in bun dun d'abstracziun.

 

Co emprendan algoritmus?
En cas d'algoritmus classics succeda l'emprender avant il monitur, numnadamain tar la sviluppadra resp. tar la programmadra. Quella ha emprendì insatge davart il problem che sto vegnir schlià cun in algoritmus e nizzegia quai per far l’algoritmus uschè effizient sco pussaivel; per exempel cun preferir tscherts trajects vers auters, sche nus restain tar il problem "vegnir dad A a B". In tal algoritmus (“deterministic”) suonda lura stediamain la strategia che sia programmadra ha sviluppà.

Sch'ins discurra percunter dad "algoritmus ch’emprendan", vai per ina buna part per ina midada dal paradigma – l'emprender capita davos il monitur. Qua vegn mussà a l'algoritmus ina quantitad d'instanzas dal problem e soluziuns gia enconuschentas. Or da quellas "emprenda" l'algoritmus uss insatge ch’al gida idealmain, sch'el vegn confruntà cun ina instanza dal problem fin ussa nunenconuschenta. Per crear vinavant l'exempel qua survart vegnan mussads a l'algoritmus ils trajects ils pli svelts tranter lieus concrets A e B. Da quels po el alura deducir en il cas ideal il traject il pli svelt tranter dus lieus nunenconuschents.

 

En blers cas vegn l'emprender maschinal pia influenzà dals umans?
Tals algoritmus vegnan davaira "trenads" sin datas che ston natiralmain derivar d'insanua. Actualmain èn quai savens datas che vegnan elavuradas d'umans, en l'exempel survart pudessan quai esser trajects ils pli svelts tranter dus lieus calculads manualmain.

Il Chatbot ChatGPT, ch’è natiralmain in grond tema gist en scola, è vegnì trenà tranter auter cun texts da Wikipedia e dal project Gutenberg. Tut tenor l'applicaziun sa cumponan datas da trenament era da maletgs u da tocs da musica. Ultra da quai èsi da menziunar che sistems pon vegnir trenads sin datas umanas che resultan nunvulidamain e forsa schizunt nunobservadamain.

 

Emprendan maschinas sco umans?
Sistems sco raits neuronalas han models biologics evidents, ma els sa distinguan essenzialmain da quels. Ed ins sto emprim ina giada chapir formalmain co ch’umans emprendan exactamain per respunder a quella dumonda. E quai na faschain nus betg. Ma natiralmain èsi uschia ch’umans fan experientschas ed adattan sin fundament da quellas lur cumportament. Quai faschain nus detg bain, i ha segirà nossa survivenza durant tut ils millennis. Algoritmus èn en il fratemp fitg buns da leger or da datas musters e d'extrapolar in cumportament per situaziuns nunenconuschentas. Sche nus chapin pia l’emprender sco l'abilitad da deducir strategias d'agir da l'experientscha, datti cleras accordanzas. Dal reminent era che tant maschinas sco er umans sa laschan engianar en quest connex.

 

La regla da 10’000 uras di che nus stuain repeter fitg savens ed intensivamain insatge fin che nus savain endretg. Vala quai era per algoritmus ch’emprendan?
Effectivamain èsi uschia che la grondezza da la quantitad da datas da trenament è in parameter essenzial per il success da tals algoritmus. Ma blers ulteriurs detagls da l'implementaziun e quant precis ch'i vegn emprendì èn in factur almain uschè impurtant. I na basta per exempel betg da prender ina quinquagintilliarda cudeschs e da generar cun quels las respostas las pli probablas per las dumondas tschentadas. Igl è bler dapli.

 

Sa mida nossa chapientscha da furmaziun cun il progress da la digitalisaziun?
Quai che vegn intermedià en scola resp. tge cumpetenzas che vegnan promovidas, na resta betg perpeten. D'ina vart essan nus tuts speranza d'accord che la furmaziun na signifitgescha betg mo d’emprender a memoria fatgs – e quai era dal tuttafatg senza la disponibilitad permanenta da Wikipedia u ChatGPT.

Da l'autra vart è il superiur, sin il qual la scola duai preparar, senz’auter etern en mes egls; numnadamain da pudair manar ina vita autodeterminada e cun responsabladad e da savair s'orientar en il mund; en il cas ideal schizunt da vulair gidar a concepir la scola e da cooperar. Vi da quest patratg fundamental na sa mida nagut; quai che sa mida è dentant quel mund.

El vegn fatg pli e pli dals umans ed el è pli e pli digital ed igl è impurtant da preparar las scolaras ed ils scolars sin quai. Per l'ina sun jau da l'avis ch'i saja fitg impurtant da sensibilisar per tschertas chaussas, p.ex. per ils fastizs digitals ch'ins lascha enavos senza savair u era per il fatg ch'ins na po betg sa fidar tschorvamain da texts ch'èn vegnids generads da chatboots. L'informatica è da l'autra vart la scienza da basa che declera ils fenomens fundamentals dal mund modern; sco quai che la fisica fa per exempel cun fenomens natirals.

Era qua n'è il svilup dentant nagut ch’ils ultims success en la furmaziun maschinala u concretamain il ChatGPT han effectuà: En il center ston star pli e pli quellas chaussas, per las qualas ils umans vegnan duvrads, pia per exempel las cumpetenzas per schliar problems menziunads al cumenzament sco il dun d’abstrahar etc. Jau na vi dentant betg manar a l’extrem quest argument: tschertas enconuschientschas dals fatgs duessan restar disponiblas en la memoria a lunga vista. En l'istorgia curta da science-fiction "The feeling of power" dad Isaac Asimov èn ils umans insacur uschè dependents da maschinas ch'els han emblidà las sorts da quints da basa. En quella direcziun na vulain nus franc betg ir! In'absolventa da n'emporta betg tge scola duess er en avegnir pudair stimar, sche l'import inditgà a la cassa da la Migros è raschunaivel.

 

Co stuain nus ans imaginar il mintgadi da scola en il futur?
L’ultim temp hai jau savens udì da collegas il term "Il spiert è uss ina giada or da la buttiglia" ed jau vom d’accord cun quai. I po plaschair u betg, ma models da lingua sco ChatGPT daventan adina megliers ed i na ma para betg cunvegnent da serrar ils egls u da schizunt diabolisar els.

Nus stuessan discutar quant senn ch’i fa, da giuditgar las prestaziuns d'ina scolara u d'in student sulettamain a maun d'ina lavur en scrit. In examen da doctorat na vala per exempel betg sco success, sche la lavur scritta correspunda ad in'auta qualitad, mabain sch'ella è vegnida "defendida" davant in comité d'expertas e d'experts. Ed era lavurs da matura vegnan per regla preschentadas. Quai duess esser decisiv per dar notas. Ils examens che han lieu sut cundiziuns controlladas ston esser centrals per la valitaziun da la prestaziun. Ma era quai n'è nagut nov.

Sa lascha mintga persuna entusiasmar per l'informatica cun la dretga instrucziun?
Precis uschè pauc sco mintga persuna sa lascha entusiasmar per la musica u per il sport. I dat preferenzas e quai è era bun uschia. Ma cun ina nauscha instrucziun d'informatica pon ins scurrentar bleras informaticras ed informatichers potenzials; e quest privel è tenor mai fitg grond en l'informatica, perquai ch'i dat per part anc adina faussas imaginaziuns tge che l'informatica è en sasez. Perquai duvrain nus magistras e magisters motivads ed entusiasmads che intermedieschan che l'informatica signifitgescha lavur creativa.

 

Per finir anc in tip per tut las persunas d'instrucziun: Co reageschan ellas il meglier, sch'ellas supponan che scolaras e scolars hajan schlià lur pensums cun ChatGPT?
Tschertgar il dialog e declerar a las scolaras ed als scolars, forsa er en connex cun la regla da 10'000 uras che Vus avais menziunà sura, ch'ins sto exercitar chaussas per dumagnar ellas. Ma natiralmain vegnan era duvrads vinavant models da lingua resp. Chatbots, gist tuttina sco che scolaras e scolars vegnan vinavant a scriver giu in da l'auter.

Central ma para propi co che la prestaziun vegn valitada; e quai duess, sco gia menziunà, tuttina betg capitar sulettamain cun leger ils pensums u las lavurs da chasa.

Natiralmain ves jau era pussaivladads d'applitgar ils Chatbots che pon esser raschunaivlas. Els èn in utensil pussant, dal qual ins sto chapir la basa e dal qual il niz po esser immens – sch'ins na crai betg tut, mabain examinescha minuziusamain lur output.

 

Ston ins esser professer d'informatica per scuvrir il diever da Chatbots?
Actualmain betg, i dat indicaturs relativamain clers. Ma i vegn adina pli grev e nus vegnin bain ad avair ina cursa a l’armament tranter ils tools che percorschan ils texts generads e quels che fan trics cun els.

Jau sun dentant schon in pau surstà, sche jau aud ch'i saja absolutamain simpel da scuvrir texts generads da Chatbots, perquai ch'els sajan scrits "memia bun"; natiralmain è quai gist be uschè ditg che jau na dumond betg il model da lingua da scriver sco ina matta da 12 onns.

#HOCHinteressant, #HOCHphilosophisch, #HOCHalpin

"Ina furmaziun d'auta qualitad per tuts": Quest onn publitgain nus sin nossa pagina-web e sin noss chanals socials istorgias captivantas or dal mund da nossa scola auta che van a prà cun noss motto da giubileum.

CAS Informatik und Informatik­didaktik.

Informatik ist eine universelle Sprache und prägt die digitale Transformation der Gesellschaft massgeblich. Dieser Prozess verändert Schule und Unterricht. Der Lehrgang zeigt Ihnen auf, wie Sie bei Primar- und Sekundar-Schülerinnen und Schülern den Erfindergeist und die Begeisterung für Informatik wecken. Gemeinsam verstehen Sie Informatik als systematisches und kreatives Lösen von Problemen.

ulteriuras infurmaziuns

#HOCHinteressant, #HOCHmusikalisch, #HOCHalpin

#HOCHschulstandort: Cuira, la survesaivla

#HOCHtalentiert: Tranter tribuna e stanza da scola

#HOCHalpin: «La finamira resta adina la finamira»

#HOCHschulverantwortung: Engaschà per la persistenza - per oz e per damaun

#Hochmusikalisch: Fitg musicalas e musicals èn paucs, musicalas e musicals perencunter tuts

#HOCHaktuell: "Nus duvrain scolastas e scolasts motivads ed entusiasmads ch’intermedieschan che l'informatica signifitgescha lavur creativa"

#Hochkarätig: Saira tematica davart l’exposiziun Giasts da la politica, economia e furmaziun discuteschan davart la «scola dal futur»

#HOCHgeflogen Da l'aviun en la stanza da classa

#KarriereHOCH: Fatg ina carriera exemplarica: Gianmarco Corsetto (37), manader da scola Churwalden  

Contact

Ihr Browser (IE 11) ist leider zu alt und wird nicht mehr unterstützt.