Sa participar:
Enquista davart la diversitad dal rumantsch 

Persunas interessadas pon sa participar fin ils 30 da settember 2025.

(Maletg*)

Enquista

Tscherni Voss idiom e respundai alura a las dumondas. Sche Vus discurris plirs idioms, empleni p.pl. il questiunari per mintga idiom. 

Sa participar


Fin da participaziun: 30 da settember 2025

Tgi po sa participar?

Tut las persunas che discurran rumantsch – independentamain da lur vegliadetgna e dal lieu da domicil – èn envidadas da sa participar a la retschertga. Era persunas che han emprendì rumantsch pon sa participar. Tgi che discurra plirs idioms, po emplenir il questiunari per mintga idiom separadamain.

Tge dumondas spetgan las probandas ed ils probands?

Las dumondas han la finamira da relevar il diever da la lingua quotidiana. Per il solit datti pliras variantas da tscherner. Per exempel la varianta che correspunda il pli cun l'atgna pronunzia d'in tschert pled. Tar intginas dumondas vai per numnar chaussas sin maletgs ni tge variantas ch’èn usitadas en il mintgadi.

 

Tge è stà il motiv per il project?

Ils ultims onns èn vegnids realisads differents projects davart differentas linguas e dialects che han la finamira d'intercurir la lingua en il spazi geografic e da documentar il stadi linguistic actual sin chartas. Quellas chartas vegnan lura reunidas en atlas linguistics. Avant curt è per exaimpel vegnì sviluppà in atlas linguistic davart ils dialects svizzers tudestgs (www.dialektatlas.ch) – pia motiv avunda per iniziar in tal project era per il rumantsch.

Tge capita cun ils resultats?

Il studi preliminar actual duai stgaffir ina basa da datas solida per dumandar ina finanziaziun dal Fondo naziunal svizzer. En cas d'ina decisiun positiva, vegn il catalog da dumondas extendì ed ins intervistescha probandas e probands da differents lieus dal Grischun rumantsch. La finamira dal project vegn ad esser da crear in atlas linguistic digital, accessibel al public. Ils resultats da la retschertga avant maun vegnan duvrads per publicaziuns scientificas, intgins fenomens interessants vegnan dentant era cartads e rendids accessibels per il public.

 

Tge è in atlas linguistic?

Gia la fin dal 19avel tschientaner èn vegnidas fatgas emprimas retschertgas per documentar ils dialects, sche pussaivel en versiuns fitg oriundas. Perquai ch’ins vuleva relevar ina moda da pledar uschè «autentica» ed originara sco pussaivel, han ins interrogà cunzunt umens pli vegls che lavuravan en l’agricultura e ch’avevan passentà lur entira vita en la medema vischnanca. Anc oz dovran linguist:as questas documentaziuns voluminusas per chapir il svilup dal linguatg. En projects da perscrutaziun actuals na vegnan però betg mo interrogadas specificas gruppas da la populaziun. La finamira è era da documentar la lingua da mintgadi en tut sias fassettas e da differentas gruppas socialas.

In project communabel

Il project vegn manà da la professura da rumantsch e didactica da rumantsch da la Scola auta da pedagogia dal Grischun e da la professura da rumantsch da l’universitad da Friburg. Las duas professuras colliescha l’interess communabel per dumondas linguisticas.

 

L’enquista examinescha il diever da la lingua quotidiana e quai manegiain nus er uschia. Sch'insatgi dovra normalmain in pled tudestg (svizzer) en il mintgadi, duai ella u el era gugent inditgar quel en il questiunari.

Dr. des. Andrin Büchler, collavuratur scientific a la Scola auta da pedagogia dal Grischun

Las chartas d'in atlas linguistic envidan ad ir a spass, a tschiffar differenzas da la pronunzia e da pleds, passond da l’enconuschent al nunenconuschent da l’atgna lingua. In atlas linguistic è in resultat da retschertgas linguisticas che pledenta mintgina e mintgin ed animescha a la discussiun e ad ulteriuras retschertgas.

Matthias Grünert, professer da rumantsch a l'universitad da Friburg

In atlas linguistic di a ti co, cura e tge che ti discurras – anc avant che ti eras cunscient:a da quai.

Silvana Derungs, redactura Dicziunari Rumantsch Grischun

Communicaziun a las medias Per il di da la lingua materna: Enquista davart la diversitad dal rumantsch è lantschada

Ils 21 da favrer 2025 vegn festivà sin l’entir mund il di internaziunal da la lingua materna. A chaschun da quest di envida la Scola auta da pedagogia dal Grischun (SAPGR) tut las persunas che discurran rumantsch da sa participar ad in’enquista.

ulteriuras infurmaziuns

Professura Rumantsch e didactica da rumantsch

La professura da rumantsch e didactica da rumantscha è domiciliada en ils champs scienza d'educaziun/perscrutaziun da furmaziun e linguistica applitgada. Ella sa mova tranter la didactica generala, la perscrutaziun da la didactica dal rom e la sociolinguistica e linguistica da furmaziun applitgada dal rumantsch. La professura metta (actualmain) l'accent sin il svilup e la perscrutaziun da meds d'instrucziun da rumantsch.

ulteriuras infurmaziuns

*Charta: Creada dad Andrin Büchler sin basa da las datas rimnadas danovamain per l’AIS reloaded. Funtauna: Michele Loporcaro, Stephan Schmid, Diego Pescarini, Graziano Tisato, Giulia Donzelli, Lisa Gasner, Alice Idone, Stefano Negrinelli, Adriano Salvi, Chiara Zanini (2022). AIS, reloaded (AISr). Universitad da Turitg. www.ais-reloaded.uzh.ch/

Contact

Ihr Browser (IE 11) ist leider zu alt und wird nicht mehr unterstützt.