L’ultim onn da scola è vegnì introducì il med d’instrucziun Orbita en tut las segundas classas da las scolas da lingua taliana dal Grischun. Suenter las vacanzas da stad vegnan da nov era las scolaras ed ils scolars da las terzas classas en il Moesano, en la Bregaglia ed en il Puschlav a lavurar cun il med d’instrucziun per talian. «Cun il diever en la terza classa cuntinuain nus consequentamain quai che nus avain cumenzà l’onn passà», di Franca Caspani, manadra da project e manadra dal studi stgalim primar a la SAP dal Grischun. La finamira dad Orbita è da famigliarisar ils uffants confurm al stgalim davent da la lingua da mintgadi cun la lingua da furmaziun. En quest connex na vegnan betg be rinforzadas las cumpetenzas linguisticas, mabain era l’identitad culturala vegn promovida.
Introducir la grammatica da maniera adattada a la vegliadetgna
Per la terza classa è la part grammaticala vegnida sviluppada vinavant. Ils texts èn pli lungs. Las incumbensas per pagina èn pli voluminusas. Sco tar las scolaras ed ils scolars pli giuvens vai era qua per s’occupar cun la lingua da standard e cun l’agen dialect. Il med d’instrucziun fa perquai sapientivamain il connex cun il mund da viver dals uffants da las regiuns linguisticas dal Grischun talian cun tractar temas ed exempels da la regiun. En quel reguard sa differenziescha Orbita fundamentalmain dals meds d’instrucziun da talian da l’exteriur ch’èn per gronda part vegnids duvrads fin ussa.
Promoziun linguistica cun fantasia, diversitad e cun connex cun il mintgadi
Ils diesch chapitels dal nov med d’instrucziun collian la promoziun linguistica cun temas adattads a la vegliadetgna e dattan spazi a la creativitad ed ad aspects culturals. «Uffants en questa vegliadetgna han ina gronda imaginaziun. Istorgias da fantasia, experientschas quotidianas e cuntegns emoziunals als pledentan spezialmain», di Franca Caspani. «Nus utilisain quest access cun intenziun per famigliarisar ils uffants pass per pass cun la lingua da scola taliana e per la render viva e perceptibla per els.»
Sch’ins avra il med d’instrucziun, cumenza el gist cun bler umor e fantasia. Las scolaras ed ils scolars cumpareglian lur decurs dal di da maniera ludica e linguisticamain animanta cun in monster. En ulteriurs chapitels inscuntran els artists da circus, exerciteschan cun agid dad els da discutar e d’argumentar en gruppas u scrivan atgnas instrucziuns da gieu cun agid da texts tematics. Per quest intent dumondan els era lur tattas e tats sur da gieus da cumpagnia da pli baud. L’occupaziun cun paraulas sco «Il giat cun stivals» promova la chapientscha litterara e la midada da perspectiva. La vista surpassa adina era l’agen orizont quai che pertutga la lingua e la cultura. Uschia intervegnan las scolaras ed ils scolars da la scola primara en atgnas lavurs da retschertga, co ch’uffants da la medema vegliadetgna van a scola en il Mexico, en la Mongolia u sin l’insla Bali e co ch’il mintgadi vesa ora sin auters continents.
Sviluppà d’in team da 32 persunas
32 persunas han lavurà durant dus onns vi da la concepziun e vi da la realisaziun da la nova seria da meds d’instrucziun - linguists, redacturas, auturs da cudeschs d’uffants, graficras, illustraturs e spezialists dad IT. Els èn vegnids sustegnids da var 15 persunas d’instrucziun da las regiuns Moesano, Bregaglia e Puschlav e da didacticras e didactichers da lingua da la Scola auta da pedagogia da Locarno (DFA/PH SUPSI).
Novaziun en la furmaziun linguistica da las regiuns da lingua taliana
Cun Orbita metta l’Uffizi per la scola populara ed il sport dal chantun Grischun a disposiziun per l’emprima giada in med d’instrucziun liant che garantescha d’emprender la lingua taliana da maniera unitara e confurma al stgalim. In novum en l’istorgia da la scola populara dal Grischun talian.
