Communicaziun a las medias
Per il di da la lingua materna: Enquista davart la diversitad dal rumantsch è lantschada

Ils 21 da favrer 2025 vegn festivà sin l’entir mund il di internaziunal da la lingua materna. A chaschun da quest di envida la Scola auta da pedagogia dal Grischun (SAPGR) tut las persunas che discurran rumantsch da sa participar ad in’enquista.

La finamira dal project è da documentar la diversitad linguistica dal rumantsch e da render visibla ella en in atlas linguistic digital. Entant ch’i existan u vegnan elavurads atlas digitals per autras linguas naziunalas svizras, manca fin uss ina documentaziun cumpletta dal rumantsch discurrì actualmain – ina largia che duai ussa vegnir serrada.

Cun in studi preliminar vul in team da perscrutaders da la Scola auta da pedagogia dal Grischun e da l’Universitad da Friburg stgaffir in’emprima basa da datas per pudair sviluppar a lunga vista in atlas linguistic digital ch'è accessibel al public. Per quest intent vegnan envidadas tut las persunas che discurran rumantsch da sa participar a l’enquista online.

Glimaia, lindorna oder vielleicht schnec?

L’enquista examinescha il diever da la lingua quotidiana, «e quai manegiain nus er uschia», declera Andrin Büchler, linguist a la SAP dal Grischun. «Sch'insatgi dovra normalmain in pled tudestg (svizzer) en il mintgadi, duai el u ella era gugent inditgar quel en il questiunari.»

Las sequentas dumondas stattan en il center: Co sa mida la pronunzia d’in lieu a l’auter? Tge pleds e tge expressiuns sa differenzieschan tranter las regiuns? In atlas linguistic gida a respunder questas dumondas preschentond la diversitad linguistica sin chartas geograficas. «Nus vulain per exempel eruir, sch’ins dovra a Sedrun il medem pled per in tschert animal (vesair carta da linguas) sco a Falera u forsa en Val Müstair», uschia Büchler. Las participantas u ils participants pon tscherner da pliras variantas da resposta quella ch’è il pli damanaivel da lur pronunzia u expressiun usitada. Ultra da quai cuntegna il questiunari incumbensas da designar maletgs e dumondas davart l’utilisaziun preferida da tschertas structuras da frasa.

 

Charta: Creada dad Andrin Büchler sin basa da las datas rimnadas danovamain per l’AIS reloaded.*

*Funtauna: Michele Loporcaro, Stephan Schmid, Diego Pescarini, Graziano Tisato, Giulia Donzelli, Lisa Gasner, Alice Idone, Stefano Negrinelli, Adriano Salvi, Chiara Zanini (2022). AIS, reloaded (AISr). Universitad da Turitg. www.ais-reloaded.uzh.ch/    

Tut las persunas da lingua rumantscha pon sa participar en lur agen idiom

Tut las persunas che discurran rumantsch – independentamain da lur vegliadetgna e dal lieu da domicil – èn envidadas da sa participar a la retschertga. Era persunas che han emprendì rumantsch pon sa participar. Tgi che discurra plirs idioms, po emplenir il questiunari per mintga idiom separadamain.

In project communabel

Il project vegn manà da la professura da rumantsch e didactica da rumantsch da la Scola auta da pedagogia dal Grischun e da la professura da rumantsch da l’universitad da Friburg. Las duas professuras colliescha l’interess communabel per dumondas linguisticas. 

Tar l’enquista

Sa participar: Enquista davart la diversitad dal rumantsch 

Persunas interessadas pon sa participar fin ils 30 da settember 2025. (Maletg*)

ulteriuras infurmaziuns

Contact

Ihr Browser (IE 11) ist leider zu alt und wird nicht mehr unterstützt.