La scola sa mida

Trais perspectivas sin il preschent e l'avegnir da la scola dal Grischun

Regurdientschas dal temp da scola

Nora Kaiser: Jau ma regord spezialmain da las activitads ordaifer la scola - projects da musica e teater, visitas en museums, champs da classa. Sche jau visit oz il Museum d'art dal Grischun enconusch jau ovras che jau hai vis sco uffant, quai dat ina colliaziun profunda. Bunas persunas d'instrucziun sa distinguan per mai entras engaschi e clerezza. A moda negativa hai jau resentì la permanenta concurrenza en la classa che ha chaschunà stress.

Reto Givel-Bernhard: En buna regurdientscha hai jau persunas d'instrucziun che jau hai resentì sco gistas ed empaticas. Jau sun stà impressiunà d'in scolast che raquintava anecdotas captivantas - vairas u inventadas - quai n'era betg d'impurtanza. Las persunas d'instrucziun ch'ans han activà, ch'ans han laschà far referats e ch'han transferì l'instrucziun en il liber èn ma restadas pli fitg en memoria. 

Chantal Marti-Müller: L'emprim di da scola era per mai in mument unic plain plaschair. Jau aveva fitg gugent roms sco matematica e sport. Mia scolasta da l'emprima classa ans ha mussà l'ABC a moda ludica, uschia che jau n'hai gnanc sentì che jau hai emprendì. In scolast da la 5. classa ha visualisà quints da fracziun cun ina petta - in exempel pregnant per l'instrucziun pratica. 

Percepziun actuala da la scola

Chantal Marti-Müller: Malgrà che mes temp da scola è gia daditg passà, n'ha la finamira da la furmaziun da la scola primara betg midà a moda fundamentala. Las scolaras ed ils scolars duain daventar persunalitads independentas ed agir cun responsabladad. Questa finamira è era francada en la legislaziun. Durant visitas da scola entaup jau scolaras e scolars plain interess e mirveglias sco era persunas d'instrucziun engaschadas e direcziuns da scola ch'adempleschan lur incaricas pretensiusas cun plaschair.  

Reto Givel-Bernhard: Sco bab percepesch jau la scola auter che pli baud. Jau numnel quai «l'effect dal foss dals urs». Sco uffant aveva jau il sentiment ch'il mir dal foss dals urs a Berna saja immens, oz ma tanscha el mo fin l'umbli. Sumegliant èsi cun la scola - mias regurdientschas èn diffusas. Quai che jau sai dentant giuditgar è la midada da la structura. Pli baud avevan nus scola la sonda, las stanzas da scola eran organisadas a moda stricta en retschas ed ils geniturs na mettevan strusch en dumonda las persunas d'instrucziun. 

Nora Kaiser: Jau dun scola al gimnasi, nua ch'i n'ha betg dà uschè bleras midadas. En la scola populara fatsch jau persenn ina structura pli vasta, multifara e cumplexa. Pli baud na devi betg ina differenziaziun en l'instrucziun - tuts faschevan il medem a medem temp. Oz vegnan las scolaras ed ils scolars promovids a moda pli individuala. Quai ves jau sco svilup positiv da la scola.

Svilups futurs en la scola

Chantal Marti-Müller: La scola sto reagir cuntinuadamain sin novs basegns da la societad. Quels vegnan integrads en cundiziuns da basa legalas ed en plans d'instrucziun. Sco uffizi stuain nus agir a moda prospectiva e sustegnair las scolas. In exempel actual è il «Kompass Digitalität», che porscha a las scolas recumandaziuns ed infurmaziuns tar la digitalisaziun che pon vegnir adattadas als basegns locals.

Reto Givel-Bernhard: Las studentas ed ils students ston emprender da vesair lur spazi d'agir e da nizzegiar quel a moda constructiva. En praticums ves jau grondas differenzas: Intginas studentas ed intgins students instrueschan anc a moda precauta e reservada - quai ch'è dal tuttafatg chapibel. Cun il project «Emprender 29» vulain nus metter il focus pli fitg sin l'emprender da las scolaras e dals scolars, pli pauc sin l'instruir. Quai pretenda flexibilisaziun e po era contribuir che las persunas d'instrucziun san far lur professiun bain e gugent. 

Nora Kaiser: Jau observ ina cuntentientscha da basa tar las persunas d'instrucziun. Quella sa resulta dal plaschair da pudair lavurar cun uffants. Quest plaschair rinforza la resilienza, era sche las cundiziuns da basa n'èn betg perfetgas. En debattas publicas vegn preschentada dapli malcuntentientscha che quai che jau sent en discurs directs. La tenuta ch'i dat in plaz per tuts en nossa scola e che nus lavurain mintga di vi d'ina convivenza sociala è positiv per mai. 

Collavuraziun e visiuns per il futur

Nora Kaiser: In tema central è da gudagnar persunas d'instrucziun adattadas. La SAP è responsabla per la meglra furmaziun pussaivla, l'USS per la cussegliaziun e la surveglianza da las scolas popularas e la LEGR represchenta las persunas d'instrucziun. Nus stuain era vegnir encunter a persunas novas en ina professiun ed a persunas che fan substituziuns per tegnair en vita il sistem da scola ed en il medem mument per proteger la professiun e garantir bunas cundiziuns da basa. 

Reto Givel-Bernhard: Nossa finamira communabla è ina ferma scola populara ed ina professiun attractiva. La qualitad da la scola populara è fermamain dependenta da la qualitad da las persunas d'instrucziun. Per quest motiv gioga la SAP dal Grischun ina rolla impurtanta e tut ils acturs - l'USS, la LEGR, la SAP dal Grischun ed auters - ston lavurar bain ensemen. Entras in dialog coordinà pudain nus cuntanscher dapli che sche mintgin va sia via. 

Chantal Marti-Müller: Nus tgirain il barat cun ils partenaris socials da scola e cun la SAP. Talas sentupadas èn impurtantas per discutar temas relevants e soluziuns constructivas per ina buna scola populara dal Grischun. Igl è central d'adina resguardar la scolaziun da las scolaras e dals scolars. Nus tuts stuain s'engaschar che quai ans gartegia, mintgin e mintgina cun sias incumbensas ed obligaziuns. 

Visiuns persunalas per la scola

Chantal Marti-Müller: Mia visiun è ina scola sco quai che l'USS skizzescha en il document da discussiun «Bündner Volksschule 2035». Ella vegn purtada e sviluppada da tuts. Ella prenda per mauns novs svilups cun curaschi, sco per exempel en la digitalisaziun, la midada sociala e la sanadad. Ed ella sa regorda adina puspè da la finamira la pli impurtanta, numnadamain da preparar ils uffants ed ils giuvenils sin l'atgna organisaziun da la vita. 

Nora Kaiser: Jau giavisch ch'il Grischun haja la finamira d'esser la meglra scola populara per cumbatter la midada demografica. Per quest intent duvrain nus persunal motivà, sustegn da l'uffizi e la tgira cuntinuanta da las persunas d'instrucziun.

Reto Givel-Bernhard: Collavuraziun na munta per mai betg sulettamain lavur communabla, mabain era tadlar e chapir las perspectivas dals auters. Cun ina collavuraziun pli intensiva pudain nus sviluppar vinavant communablamain la scola.

Il discurs è vegnì manà dad Esther Krättli, manadra da la partiziun linguas a la SAP dal Grischun.

Avis: Quest text è vegnì scursanì d'ina intervista pli lunga ed è vegnì elavurà redacziunalmain. Las constataziuns èn vegnidas resumadas confurm al senn per accentuar ils temas ils pli impurtants. L'intervista è vegnida publicada il fanadur 2025 en il Bündner Schulblatt.