20 onns Scola auta da pedagogia dal Grischun

«SURPIGLIAR RESPONSABLADAD»

Tge èn, da Vossa vista sco rectur, ils svilups ils pli impurtants dals ultims 20 onns en l'istorgia da la SAP dal Grischun ed en spezial dals ultims nov onns che Vus manais la scola auta?

La refurma da la terziarisaziun da la furmaziun da scolastas e scolasts preparada ils onns 1990 e realisada suenter l’entschatta dal nov millenni e cun quai la fundaziun da las scolas autas da pedagogia en Svizra èn il cumenzament d'ina istorgia da success. Er en il Grischun n'èn las persunas d'instrucziun per la scolina e per la scola primara betg pli vegnidas scoladas dapi l'onn 2003 als seminaris chantunals da scolastas e scolasts, mabain a la Scola auta da pedagogia dal Grischun. Sco terms impurtants areguard la terziarisaziun externa e formala pon per exempel vegnir numnadas la fundaziun da la SAP dal Grischun, la modularisaziun dals studis da bachelor e da master, las reconuschientschas dals diploms tras la Conferenza da las directuras e dals directurs chantunals da l'educaziun publica (CDEP), la midada en in institut autonom da dretg public, l'avertura da l'edifizi d'engrondiment cun ils auditoris e cun la biblioteca, l'accreditaziun instituziunala sco scola auta sco era la realisaziun da l'emprima professura sco unitad d’organisaziun. Scolas autas na consistan dentant betg be da betun, palpiri e structuras, mabain d'ina cultura specifica. Consequentamain èsi vegnì mess paisa ils ultims 20 onns d'etablir ina cultura da scola auta. Quest process po vegnir taxà sco terziarisaziun interna. A la Scola auta da pedagogia dal Grischun sa mussa questa terziarisaziun interna en spezial a maun dal svilup dal cuntegn e dals studis da bachelor e da master, dal transfer d'enconuschientschas tranter la perscrutaziun e l'instrucziun sco era tranter l'instrucziun e la pratica, plinavant cun la participaziun activa al discurs scientific naziunal e per part er internaziunal sco era cun ina promoziun sistematica da la generaziun giuvna che s'orientescha als basegns da la scola auta.

Tge caracterisescha la SAP dal Grischun or da Vossa vista? Vus registrais uschè autas cifras da studentas e students sco anc mai. Tge pensais Vus èn ils motivs che tantas persunas vulan daventar scolasta u scolast?

Nus vivain en in mund ch’è marcà da midadas permanentas. Megatrends sco la globalisaziun, l'urbanisaziun, la midada dal clima u la digitalisaziun èn ina gronda sfida per l'entira societad. Ils svilups socials, politics ed economics actuals vegnan percepids pli e pli sco volatils, intscherts, cumplexs ed ambigs. En quest uschenumnà mund VUCA vulan umans giuvens surpigliar dapli responsabladad, els tschertgan in senn en lur far ed els vulan contribuir cun lur agir a favur da la societad actuala e futura. La professiun da la persuna d'instrucziun als porscha questa pussaivladad. Las persunas d'instrucziun caracteriseschan cun lur lavur la societad da damaun, perquai ch'instruir è dapli che be intermediar savida. Las persunas d'instrucziun insceneschan pussaivladads d'emprender, en las qualas vegn promovì il svilup da las cumpetenzas dal rom e transversalas, ellas intermedieschan normas e valurs e sustegnan uschia la furmaziun da la persunalitad dad umans giuvens. Natiralmain èn savens chaussas bler pli simplas decisivas per eleger la SAP dal Grischun sco lieu da studi, sco per exempel la purschida innovativa da studi, la cultura famigliara che sa mussa en spezial a maun da las portas avertas e da curtas distanzas, la plurilinguitad vivida sco era la pussaivladad d'acquistar in diplom biling. Forsa èsi er il Grischun sco chantun muntagnard cun sias scolas da pliras classas en las differentas valladas che pledenta las futuras persunas d'instrucziun e che las avra ina perspectiva professiunala.

Sin tge sfidas futuras stuain nus ans preparar? E co vegn a sa midar la professiun da la persuna d'instrucziun?

Il mund da VUCA menziunà survart ha per consequenza che las cundiziuns da basa da la scola daventan en tut pli cumplexas. Il medem mument paran era las aspectativas, tge che la scola duai realisar en vista a questa cumplexitad creschenta, da daventar pli variadas e tut en tut pli pretensiusas. Era sche las funcziuns tradiziunalas da la scola sco era sia orientaziun a las valurs na vegnan er en il futur betg a sa midar, stuain nus ans occupar dal tge e dal co.

La chombra SAP da swissuniversities ha fatg quai e lantschà il project ‘Svilup da las qualificaziuns da persunas d’instrucziun da la scola primara’ (QuaPri). Il rapport final è vegnì publitgà 2021. Las dumondas dal tge e dal co da la scola dal futur pon vegnir resumadas suandantamain:

Co sa la scola primara intermediar savida e promover il svilup da las cumpetenzas, sche la relaziun e l'access ad enconuschientschas sa midan cun il diever da novas tecnologias e connectivitad permanenta? Co sa la scola primara qualifitgar e selecziunar adequatamain e satisfar uschia ad in mund da lavur che sa mida massivamain? Tge enconuschientschas e cumpetenzas fundamentalas duain scolaras e scolars acquistar per pudair sa participar sco burgaisas e burgais maiorens ad ina societad che sa mida e per gidar activamain a furmar quella? Tge ston scolaras e scolars savair e savair far per manar ina vita professiunala autonoma e per vegnir a frida productivamain cun las pretaisas dal mund da lavur? Co po la scola primara surpigliar la funcziun d'integraziun, sche l'individualisaziun e la pluralisaziun midan il diever da las normas, las valurs e la concepziun dal mund? Co po la scola primara ademplir dapli sia funcziun d’assistenza e flexibilisar correspundentamain sias structuras, sch'ins po emprender da maniera individuala independentamain dal temp e dal lieu e sche l'emprender social, l'integraziun e la participaziun sco er ina colliaziun da munds da viver survegnan in’impurtanza pli gronda? Igl è l'incumbensa da la societad e spezialmain da la scola da s'occupar da questas u da sumegliantas dumondas. Cun la midada da la societad vegn la scola e cun quai era la professiun da la persuna d'instrucziun a sa midar cuntinuadamain. Nossa societad dovra er en l'avegnir avunda persunas d'instrucziun cumpetentas. Correspundentamain han la furmaziun e la furmaziun cuntinuada da las persunas d'instrucziun er en il futur ina gronda impurtanza sociala.

Il giubileum da 20 onns stat sut il motto ‘Ina furmaziun d'auta qualitad’. Tge stat davostiers e tge impurtanza ha ina furmaziun d'auta qualitad per la SAP dal Grischun?

Mintga scola auta metta en il center il gudogn da las enconuschientschas e la circulaziun da la savida. En quella moda servan las scolas autas da pedagogia fermamain a la societad. Las scolas autas da pedagogia focusseschan en quest connex surtut ils process d’emprender, d’instruir e dal svilup. Ina furmaziun d’auta qualitad per tuts è, per uschè dir, l’essenza da quests dus patratgs. Per quest motiv avain nus lantschà trais projects per il giubileum da 20 onns da la SAP dal Grischun. Cun l’emprim project, l’agid per far ils pensums da chasa, engrazia la SAP dal Grischun a la populaziun cun sustegnair 20 scolaras e scolaras da far ils pensums da chasa. L’elecziun dal las scolaras e dals scolars, che han pudì profitar da questa purschida, è vegnida fatga cun trair la sort a chaschun da la festa d’advent. Cun il segund project, la publicaziun festiva, descrivan perditgas dal temp ed expertas ed experts l’istorgia da la SAP dal Grischun or da differentas perspectivas. Il terz project è la finala ina festa, nua che giasts envidads e collavuraturas e collavuraturs da la SAP dal Grischun guardan enavos communablamain sin l’istorgia da la SAP dal Grischun.

Il svilup da la SAP dal Grischun caracterisais Vus sco istorgia da success. Tge sfidas vesais Vus ils proxims onns per la SAP dal Grischun?

Gea, quai constat. La SAP ha ademplì sia incumbensa. La gronda lavur da numerusas persunas ha manà a quest success. Mes sincer engraziament va ad ellas. La furmaziun da scolastas e scolasts en Svizra ed era en il Grischun vegn a sa sviluppar permanentamain ed a s’adattar als basegns che sa midan. Igl è bain pussaivel che scolastas e scolasts fineschan l’onn 2035 in studi cun qualificaziun professiunala sco persuna d’instrucziun per singuls roms sin il nivel bachelor e ch’ellas ed els cumpletteschan quel cun in master facultativ e consecutiv sco generalistas e generalists. Jau poss era m’imaginar che nus ans cunvegnin sin nivel naziunal tge savida e tge cumpetenzas che persunas d’instrucziun ston avair en ils singuls roms, per ch’ellas retschaivian ina qualificaziun d’instruir. Era part jau dal fatg che las fasas dal studi, l’introducziun a la professiun e la realisaziun da la professiun sezza, vegnan consideradas adina dapli sco rait e che las purschidas vegnan colliadas adina dapli tranter ellas a moda cumplementara. Plinavant vegnin nus ad avair fin l’onn 2035 novas enconuschientschas da nossa perscrutaziun areguard l’emprender, l’instruir ed il svilup che vegnan successivamain integradas en la furmaziun ed en la furmaziun cuntinuada. La recrutaziun dal persunal, la finanziaziun sco er la situaziun da l’infrastructura en connex cun il dumber da studentas e students vegnan a restar in sfida.