Purtret

"Blers manegian anc adina ch'informatichers sajan nerds che sa nutreschan da pizza e vivan en chombras stgiras" 

"Jau ma regord anc bain da la reacziun da noss scolast, cura ch'el m'ha dumandà en l'instrucziun tge che jau veglia daventar", di Nadia Starcevic che frequenta ses terz onn d'emprendissadi sco sviluppadra d'applicaziuns tar la SAP dal Grischun. "Cura che jau al hai dà resposta ch'jau veglia daventar programmadra, ha el manegià ch'jau saja bain ina dunna. E dunnas sa decidian bain plitost per professiuns socialas u per il KV", declera la giuvna da 19 onns. Da quel temp è ella sa dumandada: Pertge di el quai? Manegia el propi che las dunnas sappian quai main bain? Remartgas devi da lez temp era da persunas da medema vegliadetgna: Sch'ina tala professiun tecnica saja propi il dretg e sche la maturitad professiunala tecnica na saja betg memia difficila per ella. Er ils clischés da la glieud che lavura en l'informatica restan anc fin oz: "Blers manegian propi anc adina ch’i saja sco en il film. Informatichers sajan nerds che sesian en il tschaler davos il computer cun ina stgatla da pizza e che hackian computers esters. Quai n'haja insumma da far nagut pli cun la realitad moderna d'ozendi", manegia l'emprendista.

Nadia Starcevic è stada tar sia decisiun da far in emprendissadi en l’informatica. Ella ha gia adina gì gugent matematica ed insaco ha ella chattà interessant da lavurar en in champ professiunal, nua che be paucas dunnas lavuran. Tema da betg accumplir las pretaisas n’ha ella mai gì. Bler pli impurtant saja dad esser motivà e d'avair l'interess necessari per la chaussa.

Sustegn tras ils geniturs e tras amis

Durant l’entir process concernent la tscherna da professiun è Nadia adina vegnida sustegnida da ses geniturs. Il bab, che ha savens da far cun informaticras ed informatichers, ha adina puspè accentuà ch’i saja impurtant che dapli dunnas sajan represchentadas en la branscha dad IT. E sia mamma, che maina in team dad umens, n’ha uschè u uschia mai gì in problem cun quai, anzi il cuntrari. Er sias amias e ses amis han adina sustegnì sia decisiun. Oz èn els perfin cuntents da quai. Pertge che problems cun il computer ed il handy tutgan tar il mintgadi e baininqual cun in’idea da project u da fatschenta dovra anc ina pagina d'internet. "Els vegnan lura tar mai e ma dumondan, sche jau als pudess gidar. Jau saja gea versada cun chaussas tecnicas e digitalas", raquinta Starcevic.

Informaticras: anc adina ina raritad en Svizra

Nadia Starcevic tutga tar ina minoritad sco informaticra. Sulettamain 10 pertschient da tut las emprendistas d'informatica èn femininas. A la scola professiunala artisanala a Cuira è la maturanda professiunala ina da 14 dunnas che sa lascha scolar sco informaticra. La scola professiunala artisanala scolescha las emprendistas ed ils emprendists tranter auter en il svilup da plattafurmas, l'informatica da manaschi ed en il svilup d'applicaziuns ed ha en quests champs 177 emprendistas ed emprendists. La dumonda, sch'ella sa sentia sco outsider sco dunna en la scola, neghescha ella. "Qua en la scola professiunala vegnin nus sustegnids bain da las persunas d'instrucziun ed i sa chapescha insaco da sez, ch'ins lavura sco dunna en l'informatica", di l'emprendista.

In di da fufragnadi gida da far in agen maletg d'ina professiun

Starcevic è sa participada cun autras emprendistas e cun auters emprendists da la SAP dal Grischun al di da fufragnadi che ha gì lieu ils 25 d'avrigl. Qua han scolaras e scolars ch'èn actualmain amez la tscherna da professiun passentà il mintgadi professiunal en ina scola auta da pedagogia: sco informaticra, sco collavuratur dad ICT, sco collavuraturas e collavuraturs en il sectur d'infurmaziun e da documentaziun ubain sco emploiada commerziala u sco emploià commerzial. Els vegnan accumpagnads da persunas spezialisadas e d'emprendistas e d'emprendists da la SAP dal Grischun che partan muments captivants da lur emprendissadi e che dattan tips e recumandaziuns persunalas. Il di è adattà tant per persunas interessadas che han gia in'idea precisa tge ch'ellas vulan far en il futur sco era per talas che vulan simplamain emprender d'enconuscher ina professiun pli exactamain. Era Nadia ha "fufragnà" avant l'emprendissadi en differentas professiuns ed interpresas. Cura che sia decisiun da daventar informaticra è stada clera, èsi ì en in segund pass per chattar il manaschi d'emprendissadi adattà. "Jau hai vulì chattar ora, tge ambient che va il meglier a prà cun mai. Tge persunas che lavuran là, pertge la finala ston ins lavurar ensemen cun quellas quatter onns." Tar la SAP dal Grischun lavuria ella en in cool team e sa sentia bain tar ses giuvens, di ella cun plaschair. Era qua è ella l'unica dunna. En la partiziun d'informatica èn ins losch da l’emprendista ch'è segira da sasezza.

Ina professiun cun avegnir

Entant che blers s'interessavan pli baud per in emprendissadi commerzial, sa decidan oz adina dapli emprendistas e dapli emprendists da far ina carriera professiunala en l'informatica. Però: "Anc adina s'annunzian dapli umens giuvens per questas plazzas d'emprendissadi", conferma Dinesh Rajakaruna, sez informaticher e directur administrativ a la SAP dal Grischun. Quant fitg che clischés influenzeschan la tscherna da la professiun, na po el betg giuditgar. "Jau constatesch dentant che nossas emprendistas e noss emprendists na correspundan betg al maletg dal nerd", di il directur administrativ. Insatge sa el cun segirezza: "Tras la digitalisaziun che progredescha svelt s'augmenta mintg'onn il dumber da plazzas betg occupadas en la branscha dad IT. Ils champs d'acziun en il sectur dad IT vegnan adina pli vasts e bunamain tut las professiuns dad IT valan sco segiras en ina crisa. Uschia san ins valitar las schanzas professiunalas sin il martgà da lavur sco fitg autas tar omadus emprendissadis professiunals dad IT ed ils emprendissadis han fitg bunas schanzas per l'avegnir", uschia Rajakaruna. Quai conferma er in studi da la federaziun svizra per la furmaziun professiunala ICT. Quel prognostitgescha ch'i dovria fin l'onn 2028 var 118'000 novas persunas qualifitgadas dad ICT.

La segirtad professiunala è adina stada in tema impurtant era per Nadia Starcevic. "Sch'ins tschertga ina plazza d'emprendissadi, lura tschertg'ins insatge che fa plaschair. Ma ins duess era far patratgs, sch'i dat insumma anc la professiun en il temp da l'intelligenza artifiziala". In tema che vegnia er adina puspè discutà en la scola professiunala. Per ella èsi cler: "Tut va en direcziun da la digitalisaziun. Gia cun duvrar il telefonin u tar autras piculezzas en il mintgadi. L'informatica è  dapertut, quai è l'avegnir."